Bu gün Macarıstan Azərbaycanın Avropaya enerji ixracı strategiyasında mühüm tərəfdaş olaraq çıxış edir. Xüsusilə Azərbaycan qazının Macarıstan bazarına tədarükü və Cənub Qaz Dəhlizi layihəsində Macarıstanın iştirakı tərəflər arasında enerji sahəsində əlaqələrin perspektivini genişləndirir. Macarıstanın dövlət şirkəti “MVM Group” artıq Azərbaycanın “Azəri-Çıraq-Günəşli” neft yatağı və “Şahdəniz” qaz layihəsində pay sahibi kimi çıxış edir ki, bu da enerji sahəsində qarşılıqlı marağın göstəricisidir. Prezident İlham Əliyevin mayın 20-də Macarıstana səfəri çərçivəsində keçirilən mətbuat konfransında iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi istiqamətində əldə olunan razılaşmaları və gələcək əməkdaşlıq perspektivlərini vurğulayıb.
Prezident İlham Əliyev, Azərbaycan və Macarıstan arasında münasibətlərin yüksək səviyyədə olduğunu qeyd edərək, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi istiqamətində əldə olunan razılaşmaların əhəmiyyətini vurğulayıb. O, həmçinin, enerji, təhsil, mədəniyyət, ərzaq təhlükəsizliyi və kosmos sahələrində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məqsədilə imzalanan sənədlərin bu əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edəcəyini bildirib.
Prezident İlham Əliyev, Azərbaycan qazının Macarıstan bazarına ixracı məsələsinin müzakirə edildiyini və bu sahədə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində addımlar atıldığını qeyd edib. O, həmçinin, Macarıstanın dövlət şirkəti “MVM Group”un Azərbaycan neft və qaz layihələrində iştirakının iki ölkə arasında enerji sahəsindəki əməkdaşlığın göstəricisi olduğunu bildirib: “Biz növbəti beş il ərzində 6 min meqavat gücündə yaşıl enerji istehsal edəcəyik. 500 meqavat son iki il ərzində yaradıldı, 6 min meqavat beş il ərzində təmin ediləcək. Mən bütün bu rəqəmləri kontraktlar əsasında deyirəm, yəni bu, reallaşacaq layihələrdir. Beləliklə, təkcə bu layihələr bizə təqribən 3-4 milyard kubmetr qaza qənaət etmək üçün imkan yaradacaq ki, bunun da əsas istiqaməti təbii ki, Türkiyə və Avropa ölkələri olacaqdır”.
Prezident İlham Əliyev mətbuat konfransında Ermənistan–Azərbaycan sülh prosesi ilə bağlı bəyanat verib. Prezident İlham Əliyev, Ermənistanın sülh müqaviləsi imzalanması üçün iki əsas şərt qoyduğunu bildirib: “…sülh danışıqlarının İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra təşəbbüskarı da biz olmuşuq. Sülh müqaviləsinin mətninin müəllifi də biz olmuşuq və məhz bu mətn bu gün Ermənistan tərəfindən qəbul edilib, təbii ki, müəyyən düzəlişlərlə. Amma prinsip etibarilə bizim təklif etdiyimiz məsələ bu gün artıq Ermənistan tərəfindən qəbul edilib. Qaldı ki, sülh müqaviləsinin bağlanmasına, burada iki əsas şərt var. Birincisi, Ermənistan konstitusiyasında bu günə qədər Azərbaycana qarşı ərazi iddiası vardır. Bu, dəyişdirilməlidir. İkincisi isə Qarabağ münaqişəsini həll etmək üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk qrupu ləğv edilməlidir. Bu, artıq de-fakto fəaliyyət göstərmir, de-yure bunun ləğvi zəruridir. Əfsuslar olsun ki, Ermənistan tərəfi hələ ki, bu iki şərtimizi qəbul etmək istəmir. Ancaq son illərin hadisələri və proseslərin gedişatı onu göstərir ki, gec-tez onlar bizim təklifimizlə razılaşmağa məcbur olacaqlar. Çünki bu təkliflərdə qeyri-adi heç bir məsələ yoxdur”. Ermənistan–Azərbaycan sülh prosesinin irəliləməsi üçün Azərbaycan Respublikasının atdığı addımlar beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müsbət qarşılanır və regionda dayanıqlı sülhün və sabitliyin təmin olunmasına yönəlib. 2022-ci ildə Azərbaycan Ermənistanla beş əsas prinsipi əsas tutaraq sülh müqaviləsi imzalanması təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Bu prinsiplər daxildir: dövlətlərin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət, sərhədlərin toxunulmazlığı, gücdən istifadə etməmək, sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası, regional kommunikasiyaların açılması. • Azərbaycan, Ermənistanla sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi istiqamətində birgə komissiya yaratmağa razılıq verib. 2024–2025-ci illərdə sərhədin bir hissəsində razılaşdırılmış xətt üzrə delimitasiya prosesi başlanıb, bəzi kəndlərin Azərbaycana qaytarılması ilə nəticələnib. Azərbaycan müxtəlif formatlarda – Avropa İttifaqı vasitəçiliyi, Rusiya Federasiyası, ABŞ və BMT çərçivəsində aparılan danışıqlarda aktiv iştirak edib. Azərbaycanın mövqeyi daim realizmə və beynəlxalq hüquqa əsaslanıb. Azərbaycan, 2023–2024-cü illərdə saxlanılan erməni hərbçilərin bir hissəsini hüquqi və humanitar əsaslarla azad edib, bu da sülhə açıq yanaşmanın göstəricisidir. Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələsində israrlıdır, lakin paralel olaraq alternativ yol və dəmir yolu marşrutları üzərində də çalışır. Azərbaycan regionun logistik və iqtisadi inteqrasiyasına töhfə verəcək layihələrə açıq olduğunu bəyan edib. Azərbaycan Respublikası sülh prosesinə konstruktiv, hüquqa əsaslanan və uzaqgörən yanaşma ilə çıxış edir. Rəsmi Bakı, Cənubi Qafqaz regionunda davamlı sülh və qarşılıqlı əməkdaşlıq mühitinin formalaşmasında aparıcı rol oynayır.
Səfər çərçivəsində təhsil sahəsində də mühüm razılaşmalar əldə edilib. Macarıstan tərəfi, Azərbaycanlı tələbələr üçün illik təqaüd kvotasını 200 nəfərə çatdırdığını elan edib. Bu addım, iki ölkə arasında gənclər arasında əlaqələrin genişlənməsinə və təhsil sahəsində əməkdaşlığın inkişafına töhfə verəcəkdir.
Prezident İlham Əliyevin Macarıstana 20 may tarixli səfəri Azərbaycan-Macarıstan münasibətlərinin strateji və çoxtərəfli xarakterini bir daha nümayiş etdirdi. Enerji, təhsil, iqtisadiyyat və humanitar sahələrdə imzalanan razılaşmalar iki ölkə arasında dayanıqlı və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın əsasını daha da möhkəmləndirdi. Bu səfər, Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Avropa arasında siyasi və iqtisadi körpünün daha da möhkəmləndirilməsi baxımından da önəmli hadisə kimi qiymətləndirilə bilər. Həmçinin səfər iki ölkə arasında əlaqələrin daha da genişləndirilməsi və dərinləşdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu səfər, Azərbaycan və Macarıstan arasında əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə və əməkdaşlığın yeni mərhələyə qədəm qoymasına töhfə verəcəkdir.
K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun PHŞ-nin Uşaq Bərpa Mərkəzinin Təsərrüfat bölmə müdiri Ağayev Nəbi Baba oğlu
