2024-cü il, Azərbaycanın xarici siyasətində əhəmiyyətli bir dövr olaraq tarixə keçəcək bir il olmuşdur. Bu il ərzində Azərbaycan, həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə bir sıra mühüm diplomatik, iqtisadi və strateji uğurlara imza atıb. Azərbaycanın xarici siyasətindəki uğurlar, yalnız ölkənin beynəlxalq mövqeyinin möhkəmləndirilməsi ilə məhdudlaşmayıb, həm də regional təhlükəsizlik məsələlərindəki rolunun artmasına, enerji siyasətindəki irəliləyişlərə, iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə, və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı daha fəal bir mövqeyə sahib olmasına imkan yaratmışdır. Bu dövr, həmçinin Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki təsirini daha da artıraraq, onu yalnız Cənubi Qafqazda deyil, qlobal miqyasda da mühüm söz sahibinə çevirmişdir.
Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas hədəfi, müstəqil, balanslı və beynəlxalq hüquqa əsaslanan bir yanaşma ilə həm regional, həm də qlobal səviyyədə sabitlik və təhlükəsizliyin təmin edilməsidir. 2024-cü ildə bu məqsəd doğrultusunda atılan addımlar ölkənin beynəlxalq aləmdəki nüfuzunun artırılmasına xidmət edib. Xüsusilə, Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi sahəsindəki irəliləyişləri, Cənubi Qafqazda sülh prosesindəki müsbət rolu, beynəlxalq əməkdaşlığın genişlənməsi və 2024-cu ildə COP29-a ev sahibliyi etməyi qəbul etməsi, ölkənin xarici siyasətinin əhəmiyyətini və təsirini daha da artırmışdır.
Bu dövrün əsas xüsusiyyətlərindən biri də, Azərbaycanın yalnız öz maraqlarını deyil, həm də regional və qlobal sabitlik və inkişafı təmin etmək üçün atdığı addımların əhəmiyyətidir. 2024-cü ildə əldə edilən uğurlar Azərbaycanın xarici siyasətində yeni bir mərhələnin təməlini qoymuş, ölkənin beynəlxalq aləmdə daha möhkəm və nüfuzlu bir yer tutmasına imkan yaratmışdır. Azərbaycanın məqsədyönlü diplomatik fəaliyyəti və beynəlxalq əlaqələrdəki mütərəqqi yanaşmaları sayəsində bu uğurlar, həm regional, həm də beynəlxalq siyasətdəki mövqeyinin möhkəmləndirilməsinə mühüm təsir göstərmişdir.
Enerji Siyasətindəki Nailiyyətlər
2024-cü ildə Azərbaycanın enerji siyasətindəki inkişaflar, ölkənin beynəlxalq aləmdəki rolunu bir daha nümayiş etdirdi. Xüsusilə, Cənub Qaz Dəhlizi və Trans Adriatik Kəməri (TAP) vasitəsilə Avropaya qaz ixracının artması, Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyindəki strateji əhəmiyyətini bir daha ortaya qoymuşdur. 2024-cü ildə Azərbaycan, Avropaya təbii qaz ixracını 11 milyard kubmetrə çatdırıb, bu isə əvvəlki illə müqayisədə 15%-lik bir artımı göstərir. Bu artım, Avropanın enerji təhlükəsizliyi baxımından kritik əhəmiyyət daşıyır və Azərbaycanın enerji sahəsindəki gücünü daha da möhkəmləndirir.
Azərbaycanın Avropa ilə enerji sahəsindəki əməkdaşlığı ilə yanaşı, Türkiyə, Gürcüstan, Yunanıstan, Albaniya və İtaliya kimi ölkələrlə strateji enerji əlaqələrinin gücləndirilməsi, Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyini daha da möhkəmləndirib. Bu əməkdaşlıq, Azərbaycanın Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı ən vacib enerji təchizatçılarından birinə çevrilməsini təmin edib.
Türkiyə ilə Strateji Əməkdaşlıq
Azərbaycan, 2024-cü ildə Türkiyə ilə ikitərəfli əlaqələrini daha da möhkəmləndirib. Hərbi və iqtisadi sahələrdə əlaqələrinin dərinləşməsi, iki ölkə arasında “Bir millət, iki dövlət” anlayışını daha da gücləndirib. Bu il ərzində, Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsi 5 milyard dolları keçib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 20%-lik artımı göstərir. Həmçinin, Türkiyə ilə energetika, nəqliyyat və təhlükəsizlik sahələrində bir çox yeni layihələr və təşəbbüslər həyata keçirilib, bu da ölkələr arasında strateji əməkdaşlığın daha da möhkəmlənməsinə səbəb olub.
Beynəlxalq Əlaqələr
2024-cü ildə Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlarda fəal şəkildə iştirak edib və BMT, Türk Dövlətləri Təşkilatı və digər təşkilatlar vasitəsilə sülhün qorunması və beynəlxalq hüququn tətbiqi sahəsindəki mövqeyini gücləndirib. Azərbaycanın bu təşkilatlardakı aktivliyi, ölkənin yalnız öz maraqlarını deyil, həm də qlobal sabitliyi təmin etmək məqsədini güddüyünü göstərir. Bu fəaliyyətlər Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdəki təsir gücünü artırmış, ona daha çox beynəlxalq dəstək və əməkdaşlıq imkanı yaratmışdır.
Bu dövrün əsas uğurlarından biri də Azərbaycanın D8 (Səkkiz İnkişaf edən Ölkələr Qrupuna) üzv olmasıdır. Azərbaycanın bu qrupda iştirakı, ölkənin inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatları ilə möhkəm əməkdaşlıq qurmağa və beynəlxalq arenada daha geniş təsir əldə etməyə yönəlmiş strateji addımdır.
Böyük İpək Yolu və Tranzit Potensialı
Azərbaycan, 2024-cü ildə Böyük İpək Yolu layihəsindəki rolunu daha da gücləndirib. Xüsusilə, Azərbaycanın tranzit potensialı ön plana çıxıb və bu sahədəki fəaliyyətlər ölkəyə iqtisadi cəhətdən böyük fayda gətirib. 2024-cü ildə Azərbaycanın tranzit daşımalarından əldə etdiyi gəlir 20%-dən çox artıb, xüsusilə Çin ilə Avropa arasında yük daşımalarında böyük irəliləyişlər baş verib. Bu, Azərbaycanın həm Asiya, həm də Avropa ilə ticarət əlaqələrini daha da gücləndirməsinə və beynəlxalq tranzit mərkəzi olmasına imkan yaratmışdır.
İqlim Dəyişikliyi və COP29-a Ev Sahibliyi
2024-cü il həm də Azərbaycanın iqlim siyasətindəki fəallığı ilə diqqət çəkib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının iqlim dəyişiklikləri üzrə çərçivə konvensiyasının (UNFCCC) tərəfi olaraq, Azərbaycan, 2024-cu ildə COP29 sammitinə ev sahibliyi etməyi qəbul etdi. Bu qərar, Azərbaycanın qlobal iqlim siyasətindəki liderlik mövqeyini gücləndirdi. Bu sammitin Bakıda keçirilməsi, Azərbaycanın iqtisadi və siyasi təsirinin artmasına xidmət edəcək və ölkənin yaşıl enerji, bərpa olunan enerji mənbələri və dayanıqlı inkişaf sahəsindəki təşəbbüslərinin daha geniş beynəlxalq əməkdaşlıq qurmasına imkan yaradacaqdır.
Nəticə: Azərbaycanın Güclənən Beynəlxalq Mövqeyi
2024-cü il, Azərbaycanın xarici siyasətində böyük uğurların əldə edildiyi və beynəlxalq arenada güclü təsirə sahib bir il olmuşdur. Azərbaycanın enerji, ticarət, təhlükəsizlik və diplomatik sahələrdəki irəliləyişləri, onun beynəlxalq mövqeyini daha da möhkəmləndirib. Bu dövrün əsas xüsusiyyətlərindən biri, Azərbaycanın yalnız öz maraqlarını deyil, həm də regional və qlobal sabitlik və inkişafı təmin etmək üçün atdığı addımların əhəmiyyətidir. Bu uğurlar, Azərbaycanın həm regional, həm də beynəlxalq siyasətdəki mövqeyini möhkəmləndirməkdə mühüm rol oynamışdır.
*Müəllif: Yusif Hüseynli İsa oğlu*
