Prezident İlham Əliyev: “Oktyabrın 25-də Qubadlı şəhərinin azad edilməsi bizim qələbəmizi yaxınlaşdırdı”
Qubadlı rayonu Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri, zəngin təbiəti, qədim tarixi və mədəni irsi ilə seçilən diyar idi. Lakin 1993-cü ilin avqustunda Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı nəticəsində Qubadlıda həyat bir anda dəyişdi. Minlərlə insan doğma ocağından didərgin düşdü, kəndlər viran qoyuldu, əsrlərin yadigarı olan abidələr yerlə-yeksan edildi. İşğalın nəticələri olduqca ağır idi. Rəsmi məlumatlara əsasən, Qubadlı rayonundan 29.997 nəfər məcburi köçkün düşərək Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində müvəqqəti məskunlaşdı. 94 yaşayış məntəqəsi, 7.278 fərdi yaşayış evi, 64 inzibati bina, 148 sosial obyekt, 161 mədəniyyət müəssisəsi, 7 məscid, 16 körpü tamamilə dağıdıldı və yararsız hala salındı. Düşmən təkcə evləri və yolları deyil, həm də xalqın ruhunu, tarixi yaddaşını silmək məqsədi daşıyırdı. 1.080 kənd təsərrüfatı obyekti, 650 km avtomobil yolu, 2 su anbarı, 150 km magistral su xətləri, 4.830 km elektrik xətləri, 165 km qaz boru xətti məhv edilmişdi. Qubadlıda fəaliyyət göstərən 9 tikinti idarəsi, 4 yol idarəsi, 18 dəyirman, 4 su nasos stansiyası, 120 elektrik yarımstansiyası və transformator tamamilə dağıdıldı. İşğal Qubadlının iqtisadi, sosial və mədəni həyatını iflic vəziyyətinə saldı. Lakin xalqımızın iradəsini, azadlıq eşqini sındıra bilmədi. Qubadlılılar doğma torpaqlarına qayıdacaqları günü illərlə səbirlə, inamla gözlədilər.
2020-ci ilin payızında başlayan 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan xalqının şanlı dirçəliş salnaməsinə çevrildi. Bu müharibə təkcə torpaqlarımızın azad olunması deyil, həm də milli qürurumuzun bərpası idi. Hər bölgənin azadlığı özündə bir qəhrəmanlıq dastanı daşıyırdı. Lakin 25 oktyabr 2020-ci il – Qubadlının azad olunduğu gün – müharibənin gedişatında xüsusi dönüş nöqtəsinə çevrildi. Qubadlının azadlığı uğrunda döyüşlər olduqca çətin və strateji əhəmiyyətli idi. Düşmən şəhərdə və ətraf yüksəkliklərdə güclü istehkamlar qurmuşdu. Hər yüksəklikdən Azərbaycan Ordusunun irəliləyişini əngəlləmək üçün atəş nöqtələri yaradılmışdı. Lakin qəhrəman əsgərlərimiz inadla, mərdliklə, vətən sevgisi ilə döyüşərək, bir-birinin ardınca bu yüksəklikləri ələ keçirdilər. Yalnız yüksəkliklərin nəzarətə götürülməsindən sonra şəhərin mərkəzinə doğru irəliləmək mümkün oldu. Ordumuzun taktiki üstünlüyü, yüksək döyüş hazırlığı və Ali Baş Komandanın qətiyyətli rəhbərliyi nəticəsində 25 oktyabr 2020-ci ildə Qubadlı şəhəri azad olundu. Bu qələbə müharibənin sonrakı mərhələlərində — xüsusən Laçın istiqamətində əməliyyatların uğurla aparılması üçün möhkəm strateji baza yaratdı.
Bu gün Qubadlı azad, yenidən doğulan bir şəhərdir. Azadlıqdan dərhal sonra dövlət səviyyəsində geniş bərpa və yenidənqurma işləri həyata keçirilir. Yeni yollar, yaşayış massivləri, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət ocaqları salınır. Qubadlıya həyat qayıdır — dağıdılmış kəndlərdə yenidən ocaqlar yanır, uşaqların gülüşü səslənir.
Qubadlının azad olunduğu gün Azərbaycan tarixində millətin yaddaşına qızıl hərflərlə yazılıb. Bu tarix 44 günlük Vətən müharibəsinin ən mühüm dönüş nöqtələrindən biri kimi əbədi yaddaşımıza həkk olundu. Qubadlının azadlığı Azərbaycanın suverenliyinin bərpası yolunda mühüm strateji əhəmiyyət daşıyırdı və bu uğur uğrunda Azərbaycan əsgəri böyük igidlik, fədakarlıq və vətənpərvərlik nümunəsi göstərdi.
Qubadlının azadlığı uğrunda döyüşlər çox gərgin keçmişdi. Düşmən uzun illər ərzində bölgədə möhkəm istehkamlar qurmuşdu. Buna baxmayaraq, Azərbaycan Ordusunun mərd əsgərləri bu istehkamları bir-bir aşaraq, Qubadlıya doğru irəlilədi və şəhəri qəhrəmanlıqla düşmən işğalından azad etdi. Vətən müharibəsində əldə edilən bu şanlı qələbələrin əbədiləşdirilməsi məqsədilə 2020-ci il noyabrın 26-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyev tərəfindən “Qubadlının azad olunmasına görə” medalı təsis edildi. Bu medal Qubadlı uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarında şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirən, torpaqlarımızın azadlığı uğrunda canını və gücünü əsirgəməyən Azərbaycan Ordusunun mərd oğullarına təqdim olunur.
Qubadlı rayonu yalnız coğrafi deyil, həm də simvolik baxımdan mühüm məna daşıyırdı. 27 illik işğaldan sonra azad edilmiş bu əraziyə Prezident İlham Əliyevin səfərləri, bu səfərlərin açılış və təməlqoyma mərasimləri forması almağı, Qubadlının bərpası və gələcək inkişafının Dövlət səviyyəsində prioritet olmasını göstərir. “Qubadlıya öz sahibləri qayıdıb. Qubadlının işğaldan azad edilməsi tarixi hadisə idi. Oktyabrın 25-də Qubadlı şəhərinin azad edilməsi bizim qələbəmizi yaxınlaşdırdı”, deyə dövlətimizn başçısı bu rayonun işaldan azad olumasının önəmi haqqında danışarkən bildirib. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində Qubadlı rayonunun hər bir kəndi yenidən dirçəlir. Bu dirçəliş həm də Azərbaycan xalqının əzmini, milli birliyini və sarsılmaz iradəsini təcəssüm etdirir.
Qubadlının tarixi həm faciə, həm də qəhrəmanlıq tarixidir. İşğal illərinin ağrısı, dağıdılmış evlərin külü üzərində bu gün Zəfərin ucalığı dayanır. 25 oktyabr təkcə bir şəhərin azadlıq günü deyil, həm də bir xalqın yenidən doğulduğu gündür. Qubadlı bu gün azaddır, vətənin bağrında yenidən çiçəklənir. Qəhrəman şəhidlərimizin qanı ilə yoğrulmuş bu torpaqda artıq sülhün, inkişafın və həyatın səsi gəlir. Prezidentin azad edilmiş torpaqlara – Qubadlının kimi strateji bir rayona – şəxsi səfəri bir neçə baxımdan önəmlidir. Uzun illər işğal altında olan bu ərazilərdə Dövlət başçısının iştirakı “geri dönmə”, “yenidənqurma”, “qayıdış” kimi mesajları ictimai-psixoloji səviyyədə gücləndirir. Səfərdə təməlqoyma və açılış mərasimlərinin keçirilməsi Dövlətin bərpa işlərinə ciddi yanaşdığını göstərir. Prezidentin nitqləri vasitəsilə əhali, keçmiş məcburi köçkünlər və digər maraqlı tərəflər rayonda planlaşdırılan layihələr barədə məlumatlandırılır, ümumi milli narahatlıq və narahatlığa çevrilən bölgənin gələcəyi ilə bağlı ümid artırılır.
Qubadlının coğrafi mövqeyi – dağlıq, sərhədyanı bir rayon – onun bərpasını çətinləşdirir, lakin səfərlər çərçivəsində lanse edilən layihələr bunlara cavab verir. Yol infrastrukturu (Xanlıq-Qubadlı yolu) rayonu mərkəzinə və digər yaşayış məntəqələrinə nəqliyyat əlçatanlığını artıracaq. Elektrik-enerji sistemlərinin yenidən qurulması, yarımstansiya tikintisi regionun uzunmüddətli elektrik təminatını nəzərdə tutur.
Prezident İlham Əliyevin azad edilmiş Qubadlı rayonuna səfərləri həm simvolik, həm də praktiki olaraq önəmlidir. Bu səfərlər Azərbaycanın dövlət-qurumlarının işğaldan azad edilmiş ərazilərə yönəldiyi mesajını verdi. Qubadlının bərpa və inkişafının prioritet olduğunu göstərdi. Keçmişdə məcburi köçkün olmuş, torpaqlarından ayrılmış insanların gözləntilərini qarşılayacaq addımların atıldığını nümayiş etdirdi. Artıq Qubadlı yeni mərhələyə – dirçəliş, yaşayış və inkişaf mərhələsinə keçib.
Rüstəmova Aybəniz Vilayət qızı,
Avrasiya universitetinin Humanitar fənlər və regionşünaslıq kafedrasının müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
