Prezident İlham Əliyev: “Xalqlarımızın humanitar sahədə əməkdaşlığına da böyük ehtiyac var”.
Azərbaycan Respublikası ilə Şimali Makedoniya Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlər son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edib. Hər iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, mədəni və humanitar sahələrdə əməkdaşlıq genişlənib. Bu münasibətlərin inkişafında əsas rol oynayan amillərdən biri də qarşılıqlı hörmət və bir-birinin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə olan dəstəkdir.
Azərbaycan ilə Şimali Makedoniya arasında diplomatik əlaqələr 1995-ci ildən mövcuddur. Sonrakı illərdə müxtəlif yüksək səviyyəli rəsmi ziyarətlər, müqavilə və sazişlər imzalanıb. Bu münasibətlər həmçinin ticarət və iqtisadi əlaqələrə də təsir göstərib. Hər iki ölkə arasında investisiya mühiti və biznes əlaqələri də inkişaf etməkdədir. Azərbaycan Respublikası ilə Şimali Makedoniya Respublikasının dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri baş turur. Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qeorqe İvanov 2015, 2016, 2017 və 2018-ci illərdə Azərbaycana işgüzar səfər etmişdir. Azərbaycan ilə Şimali Makedoniya prezidentlərinin qarşılıqlı səfərləri ölkələr arasındakı dostluq və tərəfdaşlıq münasibətlərinin möhkəmlənməsinə mühüm töhfə verir. Bu səfərlər siyasi əlaqələrin inkişafına, iqtisadi və ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə, həmçinin mədəni əməkdaşlığın güclənməsinə imkan yaradır. 11 mart 2025-ci ildə Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkova Bakıya rəsmi səfər edib. Bu səfər çərçivəsində bir sıra yüksək səviyyəli görüşlər keçirilib və iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı müzakirə olunub. Bu cür səfərlər, həmçinin Şimali Makedoniya və Azərbaycan arasında əlaqələrin gücləndirilməsi və qarşılıqlı maraq doğuran məsələlərə dair əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Həmçinin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Şimali Makedoniya Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkova arasında baş tutan rəsmi görüşlər, iki ölkə arasındakı strateji tərəfdaşlığın möhkəmlənməsinə yönəlmiş mühüm addımlar atılmasına səbəb olub. Bu səfərlər zamanı, enerji, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı, turizm və digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı müzakirə edilib. Bundan əlavə, qarşılıqlı səfərlər hər iki ölkənin dövlət başçıları arasında qarşılıqlı anlaşma və dəstək göstərməyə, eləcə də beynəlxalq məsələlərdə birgə fəaliyyətə imkan verir.
Azərbaycan, təbii qaz və neft sahəsindəki təcrübəsindən istifadə edərək Şimali Makedoniya üçün mühüm enerji təchizatçısına çevrilə bilər. Ticarət əlaqələrinin artırılması və iqtisadi əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi də Azərbaycanın prioritetlərindəndir. İki ölkə arasında müvafiq sazişlər və müqavilələr imzalanaraq, qarşılıqlı sərmayə yatırımları və ticari mübadilələr genişlənir. Prezident İlham Əliyevin Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkovanın Azərbaycana səfəri zamanı mətbuata bəyanatında deyib ki, Avropa Azərbaycan qazına ehtiyac duyur: “Təxminən üç il bundan əvvəl Bakıda imzalanmış Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında energetika sahəsində strateji tərəfdaşlıq Bəyannaməsi bunun əyani təzahürüdür. Bu gün Azərbaycan qazı bir çox Avropa ölkəsinin enerji təhlükəsizliyini təmin edir və Avropadakı tərəfdaşlarımızın xahişlərinə biz hər zaman böyük diqqətlə yanaşmışıq. Yəni, energetika sahəsində ikitərəfli formatda əməkdaşlıq bizim üçün çox önəmlidir və mən ümid edirəm ki, bu praktiki əməkdaşlıq digər sahələrdə də əməkdaşlığa gətirib çıxaracaq”. Avropanın Azərbaycan qazına böyük ehtiyac xüsusilə son illərdə qlobal enerji bazarlarında yaranan qeyri-müəyyənliklər və Avropanın enerji təchizatında diversifikasiyanın vacibliyi ilə daha da artıb. Azərbaycan, Xəzər regionunun ən böyük qaz istehsalçılarından biri olaraq, Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməkdə mühüm rol oynayır.
Azərbaycanın Avropaya qaz ixracını artırmaq üçün həyata keçirdiyi ən vacib layihələrdən biridir. Bu layihə çərçivəsində, Azərbaycan qazı, “Şahdəniz” yatağından əldə edilən təbii qaz, Türkiyə üzərindən Avropaya nəql edilir. Bu məqsədlə, TANAP (Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri) və TAP (Trans-Adriatik Qaz Boru Kəməri) kimi boru kəmərləri inşa edilmişdir. Avropanın, xüsusilə Cənubi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrinin, Rusiyadan asılılığı azaltmaq və enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi məqsədilə Azərbaycan qazı onlara alternativ və etibarlı təchizat qaynağı təklif edir. Azərbaycan qazı, həm də Avropanın “Yaşıl Enerji” strategiyasına uyğun olaraq, karbon qazı tullantılarının azaldılması məqsədini daşıyan təbii qaz kimi qəbul edilir.
Azərbaycan, həmçinin Şimali Makedoniya ilə mədəni və humanitar əlaqələri inkişaf etdirməyə çalışır. Təhsil, turizm və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlıq genişləndirilərək xalqlar arasında yaxınlaşma təmin edilir. Dövlətimizin başçısının bildirdiyi kimi, xalqlarımızın humanitar sahədə əməkdaşlığına da böyük ehtiyac var: “Mən xatırlayıram ki, keçən səfəriniz çərçivəsində Siz Azərbaycanın mədəni həyatı ilə də tanış olmusunuz və bilirəm, sabahkı proqramınızda da buna oxşar tədbirlər var. Biz bunu çox müsbət qarşılayırıq, bunu alqışlayırıq. Şadam ki, Siz, eyni zamanda, XII Qlobal Bakı Forumunda iştirak edəcəksiniz. Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi tərəfindən təşkil olunan bu Forum dünya miqyasında layiqli yerini tuta bilib. Əlbəttə ki, Sizin dəyərli fikirləriniz, tövsiyələriniz hamı üçün maraqlı olacaq. Siz bizim tələbələrimizlə də görüşəcəksiniz. Buna görə də Sizə təşəkkürümü bildirirəm. Sizin siyasi və dövlət xadimi kimi çox böyük təcrübəniz var. Siz beynəlxalq təşkilatlarda yüksək vəzifələrdə çalışmısınız, eyni zamanda, ölkənizdə müxtəlif mərhələlərdən keçərək ən yüksək vəzifəyə layiq görülmüsünüz. Ona görə Sizin dəyərli fikirləriniz hamımız üçün çox maraqlı ola bilər”.
Bütün bu sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsi, həm Azərbaycan, həm də Şimali Makedoniya üçün qarşılıqlı fayda gətirəcək və strateji əlaqələrin möhkəmlənməsinə töhfə verəcəkdir. Bundan əlavə, Azərbaycan Şimali Makedoniyanın Avropa İttifaqı və NATO kimi beynəlxalq təşkilatlarla inteqrasiyasına dəstək göstərir və ikitərəfli münasibətlərin gələcəkdə daha da inkişaf edəcəyinə ümid edilir.
Prezidentlərin səfərləri Şimali Makedoniya ilə Azərbaycan arasında mədəniyyətlərarası əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsinə və xalqlar arasında daha sıx bağların qurulmasına kömək edir. Bu cür yüksək səviyyəli səfərlər, həmçinin hər iki ölkənin regional və beynəlxalq arenada daha sıx əməkdaşlıq etməsinə şərait yaradır və gələcəkdə daha çox müsbət nəticələr əldə ediləcəyinə ümid verir.
Rüstəmova Aybəniz Vilayət qızı,
Avrasiya universitetinin Humanitar fənlər və regionşünaslıq kafedrasının müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
